Muzeum Kaszubskie w Kartuzach

Muzeum gromadzi eksponaty związane z Kaszubami i zamieszkującą je grupą etniczną.

Starania o stworzenie muzeum kaszubskiego podjął w okresie międzywojennym Franciszek Treder, nauczyciel, kaszubski działacz społeczny i kulturalny. Już w latach trzydziestych zaczął on gromadzić zabytki sztuki ludowej i kultury materialnej Kaszubów i koordynował działania na rzecz otwarcia w Kartuzach placówki muzealnej, która dbałaby o dziedzictwo Kaszubów. W 1932 r. w Borzestowie Treder zorganizował pierwszą wystawę zebranych eksponatow. Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej władze powiatowe w Kartuzach dyskutowały o utworzeniu w mieście Muzeum Kaszubskiego, ale historia przekreśliła te plany. Część zbiorów Tredera przetrwała w Borzestowie, część przejęło Muzeum Etnograficzne w Toruniu. Sam Treder trafił na roboty przymusowe do Rzeszy, ale po zakończeniu wojny wrócił i… znów zajął się organizowaniem muzeum. Tym razem zakończyło się to sukcesem – muzeum otwarto 1 maja 1947 roku. Było ono w pierwszych latach prowadzone przez Towarzystwo Miłośników Muzeum Kaszubskiego, ale szybko (1950 rok) zostało upaństwowione, Treder jednak pozostał jego szefem.

Franciszek Treder do końca życia był zaangażowany w krzewienie kultury i kultywowanie tradycji kaszubskiej. Był twórcą Wytwórni Pomocy Naukowych w Kartuzach, Spółdzielni Rękodzieła Ludowego i Artystycznego "Cepelia" w Kartuzach oraz współzałożycielem kartuskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Zmarł w 1980 roku.

W 1998 r. Muzeum Kaszubskie zostało laureatem medalu Antoniego Abrahama „Srebrna Tabakierka Abrahama” i Medalu 75-lecia Kartuz a rok później uhonorowane zostało dyplomem zasłużony dla Kartuz przez Towarzystwo Miłośników Kartuz.

W 2001 r. Muzeum przyznano Medal Międzynarodowych Targów Łódzkich. Minister kultury, doceniając wysoki poziom pracy merytorycznej oraz znaczenie zbiorów wpisał Muzeum Kaszubskie im. F.Tredera w Kartuzach do Państwowego Rejestru Muzeów.